KAZAKİSTAN’DA 1930-1932 BÜYÜK KITLIĞIN NEDENLERİ; KASIT MI, KAZA MI?

1927 yılında SSCB’deki mutlak iktidarı ele geçiren J.Stalin, sosyal, politik ve ekonomik hızlı kalkınma ilerleme hedefini yürürlüğe koymuştur. ‘Sovyet İnsanı’, Kolektifleşme, Endüstrileşme I.Beş Yıllık Kalkınma planı birbirini takip ederken, Lenin dönemi uygulamaları olan NEP Yerelleşme/Korenizatsiya bir şekilde terk edilmiştir. Kapitalizmi en yakalamayı düşünen Stalin, Beş Planı ile tahıl bazlı tarımı, kolektif çiftliklerle de sanayiyi beslemeyi kalkındırmayı hedeflemiştir. Bu amaçla Ukrayna, Volga Bölgesi, Kuzey Kafkasya, Kazakistan Batı Sibirya tarım alanı ilan edilerek kolhoz sovhozlarla devletleştirme süreci gerçekleştirmiştir. Ancak 1928’de uygulanmaya başlayan 1. Planı’nın tam ortasında bu beş bölgede çok büyük kıtlık meydana gelmiş, milyonlarca insan yaşamını yitirmiştir. Farklı bölgelerde ‘Holodomor’, ‘Büyük Kıtlık’, ‘Kızıl Kıtlık’ gibi isimlerle anılan süreç, Stalin araştırmacıları tarafından Terör’ baskı politikalarından biri olarak alınmış, hatta kıtlığın suni yaratıldığı Stalin’in Köylü Savaşı’nı başlattığı sıkça dile getirilmiştir. Özellikle Türkiye’de konuya ilişkin yapılan çalışmalarda dönemi, Kazakistan’da yitirenlerin sayısına odaklanarak kasıtlı ‘suni kıtlık’ söylemleri üzerinden geliştirilmiştir. Birbirini tekrar eden söylemler Büyük Kıtlığın nedenlerinin anlaşılamamasına Kazakistan’daki trajedinin yarattığı sonuçların ortaya koyulamamasına neden olmuştur. Halbuki dönem tarihine damga vurmuş etkisini bugün dahi hissettiren sonuçlarıyla nedenleri arasındaki köprüler daha sağlam kurularak incelenmesi gereken süreç Çalışmada döneme Rus, Kazak İngiliz arşivleri kullanılarak iklimsel, açıdan alınarak farklı teoriler karşılaştırarak mi, yoksa sovyet politikalarının istenmeyen sonucu mu olduğu incelenmiştir.